Rozwód to trudny moment nie tylko dla małżonków, ale przede wszystkim dla dzieci. Kiedy formalnie kończy się związek, nie kończy się rola rodziców – a jednym z najważniejszych wyzwań staje się uregulowanie kontaktów z dzieckiem. Dla wielu osób to temat pełen emocji, niepokoju i niejasności prawnych.

W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie są kontakty z dzieckiem według polskiego prawa, jak można je ustalić – zarówno polubownie, jak i na drodze sądowej – oraz co zrobić, gdy druga strona nie przestrzega ustaleń. Naszym celem jest pokazanie, że dobrze uregulowane kontakty to nie tylko spokój rodziców, ale przede wszystkim stabilność i bezpieczeństwo emocjonalne dziecka.

Czym są kontakty z dzieckiem według prawa?

Kontakty z dzieckiem to jedno z podstawowych praw i obowiązków rodzica, który nie sprawuje na co dzień bezpośredniej opieki nad dzieckiem. W polskim prawie obejmują one nie tylko osobiste spotkania, ale również każdą formę porozumiewania się: rozmowy telefoniczne, wideorozmowy, korespondencję czy kontakt elektroniczny.

Warto podkreślić, że prawo do kontaktów nie jest zależne od posiadania władzy rodzicielskiej. Nawet jeśli sąd ograniczy lub pozbawi jednego z rodziców tej władzy, nadal może on mieć prawo do utrzymywania relacji z dzieckiem, o ile nie zagraża to jego dobru.

Kontakty mogą odbywać się:

• w miejscu zamieszkania dziecka lub rodzica,
• w obecności drugiego opiekuna bądź osoby trzeciej (np. kuratora),
• poza miejscem zamieszkania (np. wspólne wyjścia, wakacje, ferie).

To oznacza, że ustalenie kontaktów powinno uwzględniać nie tylko częstotliwość i godziny spotkań, ale również ich formę i miejsce – zawsze z myślą o dobru dziecka i jego codziennym rytmie życia.

Co oznacza „uregulowanie kontaktów”?

„Uregulowanie kontaktów” to nic innego jak formalne określenie, kiedy, gdzie i w jakiej formie jeden z rodziców może spotykać się z dzieckiem po rozwodzie lub rozstaniu. Chodzi o to, by nie było niedomówień, napięć czy konfliktów – a obie strony wiedziały dokładnie, jakie mają prawa i obowiązki.

Uregulowanie kontaktów może nastąpić na trzy sposoby:

1. Polubownie – w drodze porozumienia między rodzicami (często zatwierdzonego przez sąd),
2. W postanowieniu sądu rozwodowego – jeśli rodzice nie osiągną porozumienia samodzielnie,
3. W osobnym postępowaniu o ustalenie kontaktów, które można wnieść niezależnie od sprawy rozwodowej.

Taki formalny zapis pozwala:

• uniknąć nieporozumień i emocjonalnych napięć,
• zabezpieczyć prawo dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców,
• ułatwić dochodzenie swoich praw w razie problemów (np. gdy drugi rodzic utrudnia spotkania).

Uregulowanie może dotyczyć zarówno częstotliwości i długości kontaktów, jak i miejsca spotkań, formy kontaktu na odległość czy obecności innych osób.

Jak można ustalić kontakty? – 3 możliwe drogi

Po rozwodzie (lub rozstaniu rodziców) ustalenie kontaktów z dzieckiem może przebiegać na różne sposoby – w zależności od relacji między rodzicami, ich komunikacji i gotowości do współpracy. Oto trzy najczęstsze scenariusze:

1. Porozumienie rodzicielskie

To najbardziej spokojna i korzystna dla dziecka forma ustalenia kontaktów. Rodzice wspólnie ustalają harmonogram spotkań – tygodniowych, świątecznych, wakacyjnych – oraz sposób komunikacji (np. telefonicznie, przez komunikator). Takie porozumienie może zostać:

• dołączone do pozwu rozwodowego,
• zatwierdzone przez sąd, co nadaje mu moc prawną.

Zaletą tej formy jest elastyczność, mniej stresu i szybsze zakończenie sprawy.

2. Ustalenie kontaktów przez sąd w wyroku rozwodowym

Jeśli rodzice nie są w stanie się porozumieć, sąd sam podejmuje decyzję. W wyroku rozwodowym lub w osobnym postanowieniu sąd dokładnie określa, jak mają wyglądać kontakty – biorąc pod uwagę wiek dziecka, jego potrzeby, miejsce zamieszkania obu stron oraz ich dotychczasowe zaangażowanie.

Przykładowe zapisy:

• „Ojciec ma prawo do spotkań z dzieckiem w co drugi weekend w godzinach od 10:00 do 18:00.”
• „Matka może kontaktować się z dzieckiem przez telefon w każdą środę i niedzielę o godzinie 19:00.”

3. Wniosek o ustalenie kontaktów po rozwodzie

Kontakty można uregulować nie tylko podczas rozwodu – wniosek o ich ustalenie można złożyć także po zakończeniu sprawy rozwodowej. To przydatne, gdy sytuacja się zmieni (np. jeden z rodziców wyjeżdża, dziecko dorasta) lub wcześniej nie było takiego ustalenia.

Wniosek taki składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.

Co, jeśli druga strona nie przestrzega ustalonych zasad kontaktu z dzieckiem?

Niestety, zdarza się, że jedno z rodziców utrudnia lub uniemożliwia kontakt z dzieckiem, mimo że sąd jasno określił zasady. Może to przybierać różne formy – od ignorowania ustalonych terminów, przez odmawianie przekazania dziecka, po wpływanie na dziecko, by nie chciało się spotykać z drugim rodzicem.

W takich sytuacjach warto wiedzieć, że prawo stoi po stronie dziecka i tego z rodziców, który chce utrzymywać relacje zgodnie z ustaleniami.

Wezwanie do dobrowolnego wykonania postanowienia

Pierwszym krokiem jest często wezwanie drugiego rodzica na piśmie, by dobrowolnie zaczął realizować ustalone kontakty – najlepiej z pomocą prawnika. To ważny etap, bo może być później dowodem w sądzie.

Złożenie wniosku o zagrożenie nakazem zapłaty

Zgodnie z art. 598¹⁵ Kodeksu postępowania cywilnego, można złożyć do sądu wniosek o zagrożenie nakazem zapłaty określonej kwoty za każdy przypadek naruszenia ustalonych kontaktów. To tzw. „środek przymuszający”.

Przykład: jeśli rodzic nie wydaje dziecka w ustalonym terminie, sąd może zagrozić, że za każdorazowe naruszenie będzie musiał zapłacić np. 500 zł.

Egzekucja kontaktów przez komornika

W skrajnych przypadkach możliwe jest również wszczęcie egzekucji kontaktów, czyli działanie komornika wspólnie z kuratorem – np. w celu wydania dziecka drugiemu rodzicowi w ustalonym czasie. To rozwiązanie ostateczne, stosowane wtedy, gdy inne środki zawiodą.

Jak ustalić kontakty na odległość, np. po przeprowadzce?

Gdy po rozwodzie jedno z rodziców przeprowadza się do innego miasta lub kraju, naturalnie pojawia się pytanie: jak teraz będą wyglądać kontakty z dzieckiem? Na szczęście prawo przewiduje elastyczne rozwiązania, które można dopasować do konkretnej sytuacji.

Ustalenie kontaktów w rozszerzonym wymiarze

W przypadku znacznej odległości często praktykuje się model, w którym kontakty są rzadsze, ale dłuższe – np.:

• co drugi weekend (z uwzględnieniem dojazdów),
• ferie zimowe (cały tydzień lub jego część),
• wakacje (np. dwa tygodnie w lipcu i dwa w sierpniu),
• naprzemienne święta i urodziny.

To pozwala zrekompensować brak regularnych spotkań, przy zachowaniu silnej więzi z dzieckiem.

Zdalne formy kontaktu – telefon, wideorozmowy

Gdy fizyczne spotkania nie są możliwe (np. z powodu odległości, pandemii, choroby), sądy coraz częściej wprowadzają do orzeczeń także obowiązek umożliwienia kontaktu online – przez:

• telefon,
• wideorozmowy (np. przez Skype, WhatsApp, Zoom),
• wiadomości tekstowe lub e-mail.

Ustalając takie kontakty, można określić konkretne dni i godziny, np. „w każdy wtorek i czwartek o godz. 19:00 rozmowa telefoniczna z dzieckiem”.

Koszty dojazdu – kto płaci?

To istotna kwestia, szczególnie gdy odległość jest znaczna. Możliwe rozwiązania:

• każda ze stron ponosi koszty połowicznie,
• rodzic, który się przeprowadził, pokrywa koszty dojazdu,
• koszty są rozliczane proporcjonalnie do zarobków.

Warto zawrzeć te ustalenia w ugodzie lub wniosku do sądu, by uniknąć sporów w przyszłości.

Kontakty z dzieckiem a nowe związki – na co uważać?

Rozwód często otwiera nowy rozdział w życiu – również w sferze relacji osobistych. Gdy jeden lub oboje rodzice wchodzą w nowy związek, naturalnie rodzi się pytanie: czy i jak nowy partner powinien uczestniczyć w kontaktach z dzieckiem?

Prawo nie zabrania obecności nowego partnera

Z prawnego punktu widzenia, nie ma zakazu, by nowa partnerka lub nowy partner rodzica był obecny podczas spotkań z dzieckiem. Jednak:

• nie może to zaburzać relacji dziecka z drugim rodzicem,
• obecność partnera nie powinna być wymuszana ani traktowana jako domyślna forma kontaktu.

Reakcja dziecka jest zawsze kluczowa

Wprowadzenie nowej osoby do życia dziecka wymaga wyczucia i czasu. Dziecko:

• może czuć się zagubione lub lojalne wobec drugiego rodzica,
• może potrzebować więcej rozmów i wyjaśnień,
• powinno mieć możliwość stopniowego poznawania nowego partnera rodzica.

Zmuszanie do wspólnych aktywności od razu, bez przygotowania, może powodować stres i opór.

Ryzyko konfliktów między rodzicami

Jeśli jeden z rodziców informuje, że nie życzy sobie, by nowy partner uczestniczył w kontaktach, warto:

• porozmawiać i wyjaśnić wątpliwości,
• spróbować mediacji,
• ewentualnie wystąpić do sądu o doprecyzowanie kontaktów (jeśli sytuacja jest napięta i wpływa na dziecko).

Nie warto eskalować konfliktów — priorytetem powinno być dobro dziecka.

Nowy związek a opieka naprzemienna

Wprowadzenie nowego partnera nie oznacza automatycznie zmiany ustaleń dotyczących opieki czy kontaktów. Niemniej jednak, jeśli jeden z rodziców zaniedbuje opiekę lub dziecko źle znosi nową sytuację, drugi rodzic może wnioskować o zmianę sposobu realizacji kontaktów.

Jak zabezpieczyć kontakty – sąd, ugoda, mediacja?

Uregulowanie kontaktów z dzieckiem nie zawsze musi kończyć się w sądzie. Warto znać wszystkie dostępne ścieżki, które pozwalają uporządkować tę kwestię w sposób możliwie spokojny i korzystny dla dziecka.

Porozumienie między rodzicami – najlepsze rozwiązanie

Jeśli obie strony są w stanie się porozumieć, warto:

• spisać porozumienie rodzicielskie,
• określić w nim częstotliwość, miejsce i sposób realizacji kontaktów,
• dołączyć je do sprawy rozwodowej lub złożyć w sądzie osobno.

Sąd bardzo często zatwierdza takie uzgodnienia – traktuje je jako dowód dojrzałości rodziców i troski o dobro dziecka.

Mediacja – pomoc w trudnych sytuacjach

Gdy porozumienie jest trudne, ale strony są otwarte na dialog, warto skorzystać z mediacji rodzinnej. Mediator:

• pomaga w bezpiecznej rozmowie,
• wspiera znalezienie rozwiązania akceptowalnego dla obu stron,
• sporządza protokół, który może stać się podstawą do zatwierdzenia przez sąd.

Mediacja jest szczególnie polecana, gdy konflikt dotyczy detali (np. świąt, ferii, wakacji).

Postępowanie sądowe – kiedy jest konieczne?

Jeśli porozumienie nie jest możliwe, jeden z rodziców może złożyć wniosek o:

• ustalenie kontaktów – jeśli nie zostały jeszcze uregulowane,
• zmianę lub egzekucję kontaktów – jeśli jeden z rodziców utrudnia je lub nie przestrzega ustaleń.

Sąd, wydając postanowienie, kieruje się wyłącznie dobrem dziecka. Uwzględnia m.in.:

• wiek dziecka,
• relacje z rodzicami,
• potrzeby edukacyjne i emocjonalne,
• opinię biegłych (jeśli sprawa jest skomplikowana).

Jak uregulować kontakty z dzieckiem po rozwodzie – podsumowanie

Uregulowanie kontaktów z dzieckiem po rozwodzie to nie tylko obowiązek, ale przede wszystkim sposób na zapewnienie mu stabilności, poczucia bezpieczeństwa i zdrowych relacji z obojgiem rodziców. Choć emocje towarzyszące rozstaniu bywają trudne, warto zadbać o to, by dziecko jak najmniej odczuło skutki rozstania dorosłych.

Nie ma jednej „właściwej” formy kontaktów – każda rodzina ma swoją dynamikę i potrzeby. Dlatego tak ważne jest, by korzystać z rozwiązań dopasowanych do konkretnej sytuacji – niezależnie od tego, czy to będzie ugoda, mediacja czy decyzja sądu.

Skorzystaj z pomocy doświadczonych prawników

Jeśli chcesz uregulować kontakty z dzieckiem w sposób skuteczny, zgodny z przepisami i z uwzględnieniem dobra Twojej rodziny – skontaktuj się z naszą kancelarią. Mamy wieloletnie doświadczenie w sprawach rodzinnych, pomagamy zarówno w sporządzaniu porozumień, jak i reprezentujemy klientów w sądzie.

📞 Zadzwoń lub napisz – wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie.